Historia

DZIEJE MIEJSKIEGO ZAKŁADU GOSPODARKI KOMUNALNE SPÓŁKA Z O.O.

Początki powojennych dziejów żmigrodzkiej gospodarki komunalnej sięgają lipca 1945 roku, kiedy to na stanowisko kierownika elektrowni, gazowni i wodociągów miejskich nominowano Bronisława Benickiego. Natomiast na przełomie 1945 i 1946 roku do zarządzanych przez magistrat przedsiębiorstw komunalnych należały:

1. Przedsiębiorstwo Komunalne „sieć elektryczna” – zatrudniało 2 pracowników (elektromonter i pomocnik),

2. Przedsiębiorstwo Komunalne „wodociągi” – zatrudniało kierownika-maszynistę i dwóch pomocników,

3. Przedsiębiorstwo Komunalne „rzeźnia” – zatrudniało kierownika-rzeźnika i robotnika, ale od grudnia 1945 r. zakład był już bez robotnika.

Wśród wymienionych przedsiębiorstw nie było gazowni, gdyż gazownia miejska na skutek działań wojennych została na tyle zniszczona, że bez przeprowadzenia kapitalnego remontu nie mogła być uruchomiona (szerzej w podrozdziale o gazowni).

W czerwcu 1949 roku dotychczasowy kierownik wodociągów Franciszek Bauer objął stanowisko kierownika gazowni (po dotychczasowym – Franciszku Ostrowskim). Z kolei od 1950 roku wspomniany już Franciszek Bauer został kierownikiem Przedsiębiorstw Miejskich (gazownia, wodociągi, rzeźnia). Następnie instytucję tę przekształcono w Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej (gazownia, wodociągi, Zakład Oczyszczania Miasta), a później w Miejskie Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. W 1955 roku w skład MPGK wchodziły: wodociągi, gazownia, ZOM, hotel, łaźnia, ogrodnictwo, drogi i mosty, zieleń.

Na przełomie lat 50. i 60. nastąpiło kolejne przekształcenie i tak powstał Zakład Gospodarki Komunalnej. Również i tą instytucją kierował Franciszek Bauer (do 1969 r.).

Według sprawozdania z działalności za 1967 rok ZGK obejmował swoją działalnością: gazownię, wodociągi i kanalizację, ZOM, targowisko, rzeźnię, drogi i mosty, zieleń, oświetlenie ulic oraz cmentarz komunalny.

Gospodarka mieszkaniowa

W kwietniu 1946 roku powołany został do życia Zarząd Nieruchomości Miejskich, który, również w kwietniu przejął od Obwodowego Urzędu Likwidacyjnego w Miliczu wszystkie budynki znajdujące się na terenie miasta Żmigrodu pod administrację.

Zarządzanie majątkiem nieruchomym w ówczesnym Żmigrodzie nie należało do rzeczy łatwych. Budynki te były dotychczas niezabezpieczone, a ponadto przez miasto przepływała masa ludzi, zatrzymujących się chwilowo, aby spenetrować, czy nie pozostało jeszcze coś do zabrania. Wywozili oni wszystko co tylko się nadawało do wywiezienia. Gdy zabrakło już mienia ruchomego, jak meble, naczynia, odzież itp., zabierano się do rabunku instalacji elektrycznej, liczników, urządzeń asenizacyjnych itp. Z chwilą objęcia przez Zarząd Miejski mienia nieruchomego, niezamieszkałe domy były już więc w dużym stopniu zniszczone, rozkradzione. Kasa Zarządu Miejskiego świeciła niestety pustkami, a nieliczny personel Zarządu Nieruchomości Miejskich, przeciążony pracą biurową i wymiarową, był zbyt szczupły, aby móc upilnować i zabezpieczyć przed grupami szabrowników budynki przed dalszą dewastacją. Sytuację pogarszał dodatkowo fakt, że miejscowy przemysł był jeszcze nieodbudowany i w związku z tym było mało chętnych do osiedlenia się tu. Duża ilość budynków stała więc pusta i jako niezabezpieczone ulegały dalszej dewastacji. Z kolei w zasiedlonych zasobach czynsze mieszkaniowe były płacone bardzo nieregularnie, ale „niski ich wymiar nie pozwalał na sporządzenie budżetu i preliminowanie najskromniejszych sum nawet przeznaczając na remont mieszkań, opłacenie stróżów  i zabezpieczenie pozostałych obiektów przed dalszą dewastacją”. Jednak aby nałożyć odpowiedni czynsz, należało najpierw przeprowadzić prace wymiarowe i opisy mieszkań. Lokatorzy z reguły nie przyznawali się w ilu izbach zamieszkują. Zwykle dopiero przez osobistą interwencję pracownika ZNM, ustalano jakie jest, gdzie i z ilu izb składa się dane mieszkanie. Wspomniane prace zajęły przeszło pół roku czasu. Po tym terminie ZNM przystąpił do wymiaru czynszu. I tak, z każdym rokiem wpływy do kasy zwiększały się i można było przystąpić do remontów, naprawy dachów, itp.

W połowie 1949 roku pod Zarządem Nieruchomości Miejskich znajdowało się 320 budynków mieszkalnych, z czego 17 budynków należało do Zarządu Miejskiego. 56 budynków było niezamieszkałych – część z nich zakwalifikowano do rozbiórki, a resztę do kapitalnego remontu.

ZNM w swych planach rocznych kładł największy nacisk na remonty mieszkań, których zapotrzebowanie, w miarę rozwijania się i odbudowy miasta, było coraz większe. Troską ZNM było to, „aby zapewnić robotnikowi godziwe warunki mieszkaniowe”. Tym też tłumaczono zaniedbanie w innej dziedzinie, a mianowicie w planowym rozgruzowaniem miasta. Otóż początkowo nie dbano, aby wraz z rozbiórką cegieł, rozebrać budynek do fundamentów i plac zniwelować. Wskutek tego zaniedbania, rumowiska niekompletnie rozebranych domów stawały się śmietniskiem i zarośnięte zielskiem sprawiały przykre dla oka wrażenie.

W pierwszej połowie lat 50. kierownikiem powstałego w miejsce ZNM Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych był Wiktor Wasilewski. Gospodarka Mieszkaniowa nadal borykała się z trudnościami lokalowymi. Sposobem na ich przezwyciężenie miało być zainteresowanie budownictwem mieszkaniowym miejscowych zakładów pracy oraz ograniczenie przydziału mieszkań dla osób przybywających z innych terenów.

Kolejnymi kierownikami MZBM byli Jan Dłużniewski (do 1956) i Józef Lorek (do 1959).

MZBM posiadał wówczas w swoim zasobie 231 budynków mieszkalnych oraz 49 budynków niezamieszkałych. Następnie dyrektorem MZBM został Stanisław Lasota, a w 1961 roku – Paweł Jakubowski.

Połączenie ZGK i MZBM, MPGKiM, MZGK i powstanie MZGK Sp. z o.o.

Do końca 1969 roku ZGK i MZBM były osobnymi instytucjami. Natomiast od 1970 roku istniał już jeden zakład, czyli Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej – Zakład Gospodarki Komunalnej z Pawłem Jakubowskim, jako dyrektorem MPGKiM i Stanisławem Wołodko, jako kierownikiem Zakładu Gospodarki Komunalnej

Jak więc funkcjonowało nowopowstałe MPGKiM-ZGK? Otóż wg sprawozdania za 1971 r. wykonano: 32 elewacje, rozebrano 3 budynki gospodarcze (przy Batorego i Zamkowej) oraz budynek mieszkalny przy ul. Szklanej 8 w celu przygotowania terenu pod budownictwo mieszkaniowe spółdzielcze. Ponadto wykonano remonty kapitalne w 21 budynkach.           Na koniec 1971 zatrudnionych było 42 pracowników (brakowało siły 13 osób). Natomiast ogółem zatrudnionych fizycznych i umysłowych było 70, w tym 8 uczniów murarskich. Ekipa remontowa dysponowała wówczas dwoma ciągnikami z czterema przyczepami oraz jednym Żukiem. Łącznie w ramach remontów zabezpieczających i bieżących wykonano napraw w 392 obiektach. Oprócz tego utwardzono żużlem ulice peryferyjne: Maja. Krasickiego, Polną, Ogrodową, Dębową, Słowackiego i Wiejską, wylano dywan smołowo-asfaltowy – ul. Mickiewicza i wykonano nowe chodniki – Rybacka, Wrocławska, Szkolna.

Wywóz nieczystości stałych odbywał się w zasadzie zgodnie z harmonogramem, jednak „należy zaznaczyć, iż czasami zdarzają się zaległości, ze względu na przestarzały tabor, który często się psuje, jak również na inne dodatkowe prace związane z działalnością ZGK oraz zlecane przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Natomiast w zakresie poprawy czystości na posesjach Zakład zaopatrzył się dodatkowo w 100 kubłów, aby wymienić te zużyte na nowe. Jeszcze w 1971 r. z uwagi na przestarzały tabor MPGKiM-ZGK wystąpiło z wnioskiem do Wojewódzkiego Zrzeszenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej we Wrocławiu o przydzielenie ciągnika oraz samochodu do bezpylnego przewozu nieczystości stałych. W odpowiedzi na zgłoszone zapotrzebowanie przydzielono do Żmigrodu ciągnik Ursus oraz odśnieżarko-ładowarkę.

W 1973 roku dyrektorem MPGKiM został Leokadiusz Przybyła, a kierownikiem ZGK był wówczas Marian Ratajczak.

Zgodnie z zarządzeniem nr 56/74 z 28.11.1974 naczelnika powiatu w sprawie łączenia przedsiębiorstw na terenie powiatu milickiego od 1 stycznia 1975 r. istniało Powiatowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Miliczu w skład którego wchodził Oddział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Żmigrodzie z siedzibą w Żmigrodzie (w miejsce MPGKiM-ZGK). Następnie z dniem 1 kwietnia 1982 r. ponownie powołano MPGKiM w Żmigrodzie. Dyrektorem tej instytucji był Leokadiusz Przybyła (do 1992 r.).

Z dniem 1 stycznia 1992 roku w miejsce MPGKiM powstał Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej (zakład budżetowy). Dyrektorem MZGK z siedzibą przy ul. Poznańskiej 6 został wówczas Stanisław Zazulczak. Następnie stanowisko to piastowali Ryszard Grześniak (2002-2005), Andrzej Prus (2006-2007) i Artur Kanicki (od 2007).

Z dniem 29 grudnia 2016 r. Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej przekształcił się w Spółkę – Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Prezesem Zarządu został Pan Artur Kanicki.   

Targ

Wielu Żmigrodzian do dziś jeszcze pamięta targowisko, które znajdowało się mniej więcej do połowy lat 60. w okolicy wieży ciśnień. Wówczas to dni targowe ustalono na poniedziałki i czwartki. Później miejscem handlu „pod chmurką” stał się plac u zbiegu ul. Rybackiej i Rzeźniczej (dziś stoi tu blok spółdzielczy), a targ odbywał się odtąd we wtorki i piątki.

W 1990 roku zaistniał projekt powrotu w okolice wieży ciśnień, gdyż na obszarze dotychczasowego planowano budowę banku PKO. Ostatecznie jednak do tego nie doszło i targ pozostał na swoim miejscu. Kolejne przenosiny miały miejsce wiosną 1998 roku. Nowa lokalizacja to plac ograniczony ulicami Lipową, 22 Lipca i Kolejową, zwany popularnie „placem buraczanym”. Handlarze mieli tam do dyspozycji dużą przestrzeń i zadaszone stragany. Taki stan trwał do 2012 r. Teren ten został częściowo sprzedany, a nowy właściciel wznosi na nim budynki wielolokalowe. Nowe targowisko zlokalizowano przy ul. Poznańskiej w Żmigrodzie. Jest to obiekt nowoczesny, składający się z: 104 stanowisk sprzedaży (w tym 52 zadaszone), 59 miejsc parkingowych i budynku sanitarnego. Cały teren został utwardzony kostką betonową oraz ogrodzono, a ponadto zamontowano oświetlenie placu targowego oraz nagłośnienie i monitoring.

Na podstawie:

1. Eugeniusz Kobzdaj, Kronika Ważniejszych Wydarzeń Miasta Żmigrodu, Wrocław 1989.
2. Archiwum Państwowe we Wrocławiu – jednostki: 1/725, 11/725, 14/725, 18/725, 19/725, 21/725, 22/725, 107/725, 1/735, 2/735, 6/735, 9/735, 12/735, 15/735, 16/735, 17/735, 20/735, 25/735,  27/735, 37/735, 41/735, 42/735, 43/735, 45/735, 49/735, 97/735, 5/840, 6/840, 15/840, 55/840, I/2/1300, I/3/1300, I/6/1300.
3. Wiadomości Żmigrodzkie: Nr 6, 12.09.1990; Nr 13 (26), 4.12.1991; 5/1998 „Plac targowy, czy...?” D. Skiba; 4/2004 „Żmigród w latach 1945-1950 – odbudowa” Jerzy Lorenc. 3/2012 „Nowe targowisko” Paweł Pilarski; 4/2012 „Targowisko już wkrótce”.
4. Kronika Parafii Żmigród. Zapoczątkowana przez Ks. Jana Jonaczyka C.M., administratora parafii Żmigród od 26 VII 1945.
5. Kronika Szkoły Podstawowej w Żmigrodzie od 1945 roku, napisana przez Czesława Mituniewicza.